Ik zeg het de directeur van Artsen Zonder Grenzen graag na dat de 1,5 meter-maatregel een privilege is; wij hebben de vrijheid om die afstand in acht te nemen. Hoe anders is het op bijvoorbeeld Het eiland Lesbos waar 20.000 vluchtelingen bedreigd worden door het Coronavirus en er geen afstand bewaard kan worden. Er is geen ruimte. Die lijn kun je doortrekken naar de sloppenwijken van India, Brazilië of menig Afrikaans land. De pandemie grijpt in in het leven van mensen maar raakt vooral de zwakkeren qua gezondheid en sociaal- economische positie. De voorspelde recessie zal vooral grote groepen in Zuid-Amerika en Afrika raken.
Binnen de EU wordt zo goed als mogelijk samengewerkt om het virus te bestrijden. Het is een goede zaak dat ook het oog op Afrika wordt gericht. Als het virus daar explosief groeit met vele doden als gevolg, ontstaat het gevaar dat er een derde motief ontstaat om dit continent te verlaten: economische vlucht, klimaatvlucht en pandemievlucht. Het in 2019 door Angela Merkel gehouden pleidooi om een Marshallplan voor Afrika te ontwikkelen, vond toen weinig weerklank. De noodzaak om dit alsnog te doen, wordt door deze pandemie nog duidelijker. Ondertussen worden er kleine aantallen alleenstaande kinderen vanaf de Griekse eilanden naar een aantal landen in Europa gebracht. Nederland weigert nog steeds. De wijze waarop Europa deze vluchtelingen laat creperen, is onmenselijk en zal in de geschiedenisboeken als een schandvlek worden beschreven.
Op dit moment weten we niet of we het virus helemaal wordt verslagen, deels, of tijdelijk. Dat laatste kan betekenen dat het virus in de zomer in ruste gaat om in de herfst/winter weer uit de kast te komen. Er wordt erg hard gewerkt aan een vaccin dat de ziekte kan genezen en aan een middel dat preventief kan worden gebruikt zoals nu bijv. de jaarlijkse griepprik. Beiden zijn nodig. Het optimisme dat soms de kop opsteekt, is overtrokken. Het is realistischer te denken aan een jaar tot anderhalf jaar tot deze middelen beschikbaar komen. Daarnaast zal verder gezocht moeten worden naar preventieve maatregelen die ervoor zorgen dat ook nieuwe, nu nog onbekende virussen de kop opsteken. Eén van de lessen die nu getrokken kan worden uit deze crisis, is de noodzaak om in Nederland cq. Europa een eigen industrie op te zetten waar beschermende kleding, handschoenen en mondkapjes worden geproduceerd. Iemand opperde in de discussie hierover om de mogelijkheid te bezien deze producties onder te brengen in de beschutte werkplaatsen van de WSW. Dit omdat de Participatiewet ten aanzien van het opnemen van deze groep werkenden in het reguliere bedrijfsleven, mislukt is. Om deze productie over te laten aan het bedrijfsleven is arbitrair. Op meerdere fronten ervaren we nu heel duidelijk dat een sterke overheid van belang is. Dat moet gevolgen hebben voor de taken van overheid en bedrijfsleven.
We ervaren nu pas echt hoe belangrijk het is om vitale sectoren niet alleen maar over te laten aan de vrije markt, maar ook de overheid zal zijn taak om burgers veiligheid te bieden moeten invullen door de economie minder markt gericht maar vooral socialer te maken. Minder een aandeelhouderseconomie, maar meer een Rijnlands model waarin overheid en bedrijfsleven de mensen centraal stelt. Economische groei-waarschijnlijk even niet aan de orde- zal ten dienste moeten staat van de bedrijven zelf en de mensen die er werken. Terwijl de overheid de vitale sectoren als gezondheidszorg, de zorg, de overheidsdiensten en het onderwijs beter moet funderen.
Maar onze hoofden en harten zijn nu op de eerste plaats bij alle mensen die besmet raken, overlijden of mogelijke blijvende schade ondervinden. Het is die mondiale context die het van belang maakt om straks diepgaand onderzoek te doen naar de oorzaken van het virus. Onze burgemeester bepleitte op DTV terecht, daarin gevolgd door Chirurg Bebber uit Nuland , dat er specifiek onderzoek nodig is waarom juist in een aantal gemeenten in Noord-Brabant de Q-koorts en het Coronavirus zo heftig hebben huisgehouden. Het verband is dat heel veel mensen door beide virussen te kampen hebben met longproblemen, zowel tijdens de periode van de uitbraak als daarna. Nu al zijn er signalen dat ex- patiënten van het Coronavirus schade hebben aan hun longen. Gekoppeld aan een grote dichtheid van vee en mensen, is er voldoende reden onderzoek te doen. Deze dichtheid werkt waarschijnlijk als een versneller.
Ondertussen zouden we op 4 mei de doden willen herdenken en op 5 mei vieren dat we 75 jaar geleden zijn bevrijd. We worden gedwongen dat in een stille omgeving te doen en in eenvoud vorm te geven. De Corona-crisis kan bijdragen tot een dieper besef wat vrijheid betekent ,maar ook wat het betekent als je vrijheid moet inleveren. Wat we nu moeten laten, staat niet in verhouding van de onvrijheid die de bezetter in 1940-1945 ons oplegde. Ondanks de Corona-crisis mag er ook ingetogen blijdschap zijn dat we 75 jaar vrij zijn. Dat moeten we niet alleen koesteren, maar kan ons ook helpen deze periode te boven te komen. We moeten elkaar troosten bij zoveel verdriet, maar ook onze vrijheid gebruiken om deze crisis te overwinnen. Het zijn merkwaardige tijden; tegelijkertijd ervaren we ook sterk hoe mensen elkaar steunen en helpen. Dat doet deugd en emotioneert. Je mag hopen dat we die mentaliteit en die houding ook na de Corona-crisis kunnen vasthouden. Dat zou een opsteker zijn.